Stanford Üniversitesi ve Afrikajom'dan Önemli Rapor
Senegal merkezli düşünce kuruluşu Afrikajom ile Stanford Üniversitesi Hukukun Üstünlüğü Etki Laboratuvarı, 2024 yılında eski Cumhurbaşkanı Macky Sall tarafından çıkarılan af yasasının, uluslararası hukuka aykırı olduğunu öne süren bir rapor yayımladı.
Af Yasasının Etkileri
"Adaletin Engellenmesi: Senegal'in Af Yasası" başlıklı raporda, bu yasanın Senegal'in taraf olduğu uluslararası anlaşmalar ve Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi gibi insan hakları denetim organlarının içtihatları çerçevesinde değerlendirildiği belirtildi. Yasada belirtilen güvencelerin, mağdurların adalet arayışını engelleyerek, insan hakları ihlalleriyle suçlanan kişilerin cezasız kalmalarına yol açtığı vurgulandı.
Koşulsuz Dokunulmazlık İddiaları
Rapor, 2024'te kabul edilen yasanın, Senegal'in ciddi insan hakları ihlalleriyle suçlanan kişilere koşulsuz dokunulmazlık sunduğunu ve bunun cezasızlığın pekişmesine neden olduğunu kaydediyor. Adaletin sağlanması amacıyla, af yasasının iptal edilmesi gerektiği ifade ediliyor.
Mağdurların Hakları ve Tazminat
Rapor ayrıca, insan hakkı ihlalleri mağdurlarına tazminat ödenmesi ve ihlalin faillerinin adalete hesap vermesi gerektiğine dikkat çekiyor. Afrikajom'un kurucusu Alioune Tine, "Af yasası, 2024 seçimlerinin huzurlu geçmesini sağladı ancak 2021 ile 2024 arasında işlenen ciddi insan hakları ihlallerinin yarattığı derin yaraları sarmıyor. Mağdurların hak ettikleri adalete erişimi için adım atılmalı" şeklinde yorumda bulundu.
Demokrasi ve İnsan Hakları Üzerindeki Etkileri
Stanford Hukuk Fakültesi'nde profesör olan Amrit Singh ise, "Son yıllarda pek çok ülkede diktatör yönetimler olmasına rağmen Senegal kıl payı bu riskten kurtuldu ancak af yasası, Senegal'in demokrasi ve insan hakları konusundaki itibarını zedeliyor" dedi.
Tartışmalı Yasa Süreci
Senegal Meclisi, Mart 2024'te, 1 Şubat 2021 ile 25 Şubat 2024 tarihleri arasında siyasi protestolarla bağlantılı suçlara yönelik af yasasını kabul etti. Yasa, eski Cumhurbaşkanı Sall'ın seçimi erteleme isteği sonrasında yükselen tansiyonu düşürerek, 2024 Mart'taki cumhurbaşkanlığı seçiminin sükunet ortamında yapılmasını sağladı.
O dönemde hapiste olan mevcut Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye ve Başbakan Ousmane Sonko, yasa sayesinde seçime 10 gün kala cezaevinden çıkmıştı.
Yasanın İptali Üzerine
Söz konusu tarihlerde tutuklanan protestocuların serbest kalmasını sağlayan yasa, muhalefet liderleri ve devlet yetkililerine de işledikleri insan hakları ihlallerine karşı af içeriyor. Uluslararası insan hakları örgütleri, yasanın kapsadığı dönemde 40'tan fazla göstericinin öldüğünü, 1000’in üzerinde kişinin ise keyfi olarak tutuklandığını ve işkenceye uğradığını belirtiyor.
Kasim 2024'teki genel seçimde mecliste çoğunluğu sağlayacak olan Cumhurbaşkanı Faye ve Başbakan Sonko'nun partisi PASTEF, af yasasını iptal etme yetkisine sahip. Başbakan Sonko, 27 Aralık 2024'te, hükümetin af yasasını iptal etmek için yasal düzenleme yapacağını duyurmuştu.
