Maliye ve Hazine Bakanlığı'nın kira gelirlerinin belirlenmesi ve vergilendirilmesine ilişkin çalışma yapmasıyla birlikte insanların kira vergileriyle ilgili kaygılarının detayları da netleşti. Vergi Dairesi'nin talimatına göre; Arazi ve binaların dışında madenler, taş ocakları, televizyon dizileri, telif hakları ve aynı zamanda gizli formüller de kira geliri nesneleri olabilir.
Kira gelirinin vergilendirilebilmesi için nakdi veya ayni olarak alınması gerekmektedir. Peşin alınan ve gelecek yıllar için alınan kira, ödemenin yapıldığı yılda değil, ilgili olduğu yılda gelir olarak kabul edilir. 2023, 2024 ve 2025 yılı kira gelirlerinin 2023 yılında toplanması durumunda her yılın kirası ilgili yıla gelir olarak sayılır. Ayni kira (eşya, mobilya...) alınması halinde, alınan kira tutarı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre eşdeğer değerde paraya çevrilecektir.
Sınır nasıl uygulanacaktır?
Yıllık kira geliri vergisi muafiyeti 2023 yılı için 21.000 TL, 2024 yılı için ise 33.000 TL'dir. Bu tutarın altındaki kira gelirleri üzerinden vergi alınmamaktadır. Şu anda kira geliri beyanında bulunan maliklerin geçen yılın gelirleri dikkate alınıyor ve muafiyet tutarı 21 bin lira. Örneğin geçen yıl aylık 1.700 TL'ye ev kiralayan ve yıllık 20.000 TL kira geliri elde eden bir kişi, muafiyet tutarı olan 21.000 TL'den az olduğu için gelirini beyan etmeyecektir.
Ancak kira fiyatlarının artmasıyla birlikte birçok evin yıllık kirası hala muafiyet tutarından yüksek olacaktır. Bu durumda gelir vergisi beyannamesi muafiyet tutarı düşülerek yapılacaktır.
Eşdeğer konut kira bedeli yetkili makam veya Mahkeme tarafından belirlenir. Herhangi bir ekspertiz veya kira tespiti yapılmaması durumunda eşdeğer kira, bina veya arsanın emlak vergisi değerinin yüzde 5'i olarak hesaplanır. Bir ev sahibinin 2023'te emlak vergisi değerinin 3 milyon 800 bin TL olan daireyi arkadaşına bedava bırakmasının eşdeğer kira bedeli 190 bin TL oldu.
Boş mülklerin korunması amacıyla, ebeveynlere, büyükanne ve büyükbabalara, çocuklara, torunlara veya kardeşlere ikametgah olarak tahsis edilen konutlarda eşdeğer ücretlerden feragat edilmez ve istisnai durumlar söz konusu olabilir.
Ancak burada da bir sınırlama var. Örneğin, mülk sahibi baba, çocuklarına yaşamaları için iki ev tahsis etmişse, tek bir ev için eşdeğer kira hesaplanma durumu olmazken ikinci ev için eşdeğer kira hesaplanır. Teyze, amca gibi bazı akrabaların ücretsiz kaldığı evler. istisna kapsamına girmemektedir. Ancak ev sahibi ile akrabalarının aynı evde yaşaması halinde bir istisna söz konusudur.
Çevrimiçi işlem
Araç sahipleri beyan edecekleri tutarı almak için vergi dairesiyle iletişime geçebilir veya vergi dairesi aracılığıyla çevrimiçi olarak işlem yapabilirler. “hazirbeyan.gib.gov.tr” adresi üzerinden vergi işlemleri ve tutarları hesaplanabilmektedir. İstisnadan yararlanan vatandaşlar isteğe bağlı olarak duyuru da yapabilecek.
Bu durumdaki malik, "Kira gelirim yok", "Emlak sattım", "Yalnız yaşıyorum", "Torunlarım/çocuklarım/kardeşlerim orada yaşıyor", "Orada yaşıyorum", "Kiramdan daha az kazanıyorum" şeklinde beyanda buşunacaktır. Kira gelirinin birden fazla konuttan gelmesi durumunda muafiyet, kira gelirlerinin tamamına bir kez uygulanacaktır.
Başvuru süresi yaklaşıyor
Kira geliri alanların 2023 dönemine ait beyan edilebilir gelirleri (vergi muafiyeti tavanını aşan) için 1 Mart – 1 Nisan 2024 (31 Mart 2024 hafta sonuna denk geliyor) tarihleri arasında beyanda bulunmaları gerekmektedir. İlk vergi ödemesinin en geç 2023 yılına kadar yapılması gerekmektedir. 1 Nisan 2024, ikinci ödemenin ise en geç 31 Temmuz 2024 tarihine kadar yapılması gerekmektedir.
Vergi Dairesi tarafından hazırlanan talimatlarda, bir takvim yılında konut amaçlı binaların kiralanması yoluyla elde edilen 21 bin liralık gelirin 2023 yılına yönelik gelir vergisinden istisna bırakıldığı belirtildi. Kira geliri elde eden kişilerin, kira gelirlerinin yıllık muafiyet tutarının altında olması durumunda kira geliri beyanına gerek olmayacak. Konut kira gelirlerinin zamanında beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi durumunda 2023 için belirlenmiş olan 21 bin liralık muafiyet uygulanmayacaktır. Ancak Vergi Dairesi karar vermeden önce, kira gelirini beyan eden ancak bunu zamanında beyan etmeyen veya süre dolduktan sonra da zamanında beyan etmeyenler istisna poliçesinden yararlanabilecek. Kira geliri istisna tutarının üzerinde olanlar beyan edilmiş olan kira gelirinden 21 bin lira kesinti yapabilecek.
Mirasçıların Dikkatine!
Talimatlara göre, bir evi birden fazla kişinin paylaşması halinde, o evin kira gelirinin vergilendirilmesinde 2023 takvim yılına yönelik belirlenen 21 bin liralık muafiyet tutarı her ortağa ayrı ayrı uygulanacak. Ayrıca miras bırakılan evde mirasın paylaştırılmaması durumunda her mirasçının ayrı bir muafiyetten yararlanması mümkün olabilecektir.
KİMLER FAYDALANAMAZ?
Kılavuzda muafiyetten yararlanamayanlar tek tek sıralanıyor. Dolayısıyla ticari, zirai veya mesleki gelirini beyan etmek zorunda olanlar muafiyetten yararlanamaz. Konut kira geliri beyanı zorunlu olsun veya olmasın 21.000 liranın üzerinde olan kişilerin bireysel veya birlikte elde ettikleri ücret, taşınır sermaye gelirleri, gayrimenkul gelirleri ve diğer gelirler ile gelirlerin toplamı 550.000 liradır. 2023 yılı için üçüncü gelir grubundakiler için geçerlidir. 550.000 lira tutarını aşan kişiler 21 bin TL muafiyetinden yararlanamayacak.
Vergi idaresi istisnadan nasıl yararlanılacağını bir örnekle açıkladı. Buna göre bir vergi mükellefinin kiraladığı evden 120.000 lira kira geliri, tamamı stopaja tabi olan işyerinden 180.000 lira kira geliri, işyerinden ise 360.000 lira maaş geliri elde ettiğini varsayalım. Bu kişinin 2023 yılındaki toplam geliri 660.000 liradır. 660 bin lira, 2023 için belirlenen 550 bin lira sınırını aştığı için vergi mükellefleri, 120 bin lira kira geliri alanlar bu şekilde beyan ederken 21 bin lira istisnadan yararlanamayacak.
