Soğuk hava ve kış mevsiminin etkisiyle birlikte, Türkiye'de birçok birey, özellikle de bu dönemde daha belirgin hale gelen üşüme hissi ile karşı karşıya kalmaktadır. Yağışlar artarken ve kar tanecikleri hafifçe başladığında, insanlar arasında farklı bir soğuk hissiyatı ortaya çıkmaktadır. Bu durumu daha da çarpıcı kılan bir gerçek var: Bazı insanlar, diğerlerine göre neden daha fazla üşümektedir?
Bu mevsim geçişinde, çoğumuzun gözlemlediği gibi, bazı bireylerin elleri, ayakları adeta buz kesilmiş gibi soğuk olabilir. Bu durum sadece kış mevsiminin etkilerinden kaynaklanan yaygın bir üşüme değildir; aynı zamanda kişinin vücut yapısı, metabolizması ve dolaşım sistemi gibi bir dizi faktörden de etkilenebilir.
Her ne kadar üşümek genel bir durum olsa da, bazı insanlar bu durumu diğerlerine nazaran daha yoğun bir şekilde deneyimler. Soğuk hava şartlarına maruz kalan bireyler arasındaki bu farklılık, genellikle vücut kompozisyonu ve genetik faktörlerle bağlantılıdır. İnsanların metabolizması, enerji üretme ve vücut ısısını koruma yetenekleri kişiden kişiye değişebilir. Bu durum, bazı bireylerin soğuk hava koşullarına daha hassas olmalarına neden olabilir.
Dolaşım sistemi de üşüme eğilimini etkileyen kritik bir faktördür. Bazı insanlar, kan damarlarının daralması veya genişlemesi konusunda diğerlerine göre daha duyarlı olabilirler. Soğuk hava, vücutta kan damarlarını daraltarak ısı kaybını artırabilir. Bu durum, ellerin, ayakların ve diğer soğuk hava koşullarına en çok maruz kalan bölgelerin daha hızlı bir şekilde soğumasına yol açabilir.
İnsan vücut sıcaklığının ortalama olarak 36,5 derece olduğunu biliyor muydunuz? Ancak, bu rakam kişiden kişiye değişebilir ve pek çok araştırma, bu değerin 0,5 ila 1 derece arasında farklılık gösterebileceğini ortaya koyuyor. Vücudumuzun çeşitli bölgeleri farklı sıcaklıklara sahip, ve uzmanlara göre, en sıcak bölge rektum olarak kabul ediliyor, yaklaşık 37 derece ile (kalın bağırsağı anüse bağlayan son kısım). Rektumu, kulaklar ve ağız sıcaklık açısından izliyor.
Eğer bir gün içinde hava sıcaklığında 10 derece gibi bir düşüş varsa ve üşüyorsanız, endişelenmeyin. Vücudunuz, dış ortamdaki bu ani değişikliğe tepki verme yeteneği gösteriyor demektir. Ancak, etrafınızdaki insanlar hiçbir belirgin neden olmaksızın üşümüyorken ve siz titriyorsanız, bu durum bir sağlık sorununun habercisi olabilir.
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Murat Hakan Terekeci, "Bazı insanlar herhangi bir belirgin sebep olmadan daha fazla üşüme eğiliminde olabilirler. Bunun altında yatan birçok neden olabilir. Bunların başında düşük vücut ağırlığı, öğün atlamak, hipotiroidi, Raynaud sendromu, anoreksiya nervoza, demir eksikliği anemisi ve periferik arter hastalığı gibi faktörler bulunmaktadır" dedi.
Bu hastalıkların en sık rastlananlarından birinin hipotiroidi olduğunu belirten Prof. Dr. Terekeci, "Hipotiroidi, tiroit bezinin düşük seviyede tiroit hormonu üretmesine bağlı bir durumdur. Tiroit hormonları, vücutta metabolizma ve sıcaklık düzenlemesine yardımcı olur. Bu hormonların yeterli üretilemediği durumlarda, vücut ısısı düşer ve metabolizma yavaşlar" açıklamasını yaptı. Bu bağlamda, soğuktan etkilenme eğiliminde olan bireylerin altında yatan sağlık sorunlarına dair farkındalık artırmak, bireylerin kendi sağlıklarını daha yakından takip etmelerine katkıda bulunabilir.
Raynaud hastalığı, soğuk hava veya stresle karşılaşıldığında el ve ayak parmaklarında, kulak ve burun gibi kan dolaşımının zayıf olduğu bölgelerde ortaya çıkan, ciltte solukluk, morarma ve soğukluk ile karakterize edilen bir durumdur. Bu konuda açıklamalarda bulunan İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Murat Hakan Terekeci, Raynaud hastalığına dair şu ifadeleri kullandı: "Raynaud hastalığı, soğuğa maruz kalındığında veya stres durumlarında damarların aşırı kasılmasıyla karakterizedir. Bu hastalığın altında yatan temel neden tam olarak bilinmese de, vücut soğukla karşılaştığında damarların aşırı kasılma tepkisi gösteriyor."
Özellikle kadınların, erkeklere göre daha fazla üşüdüğüne dair yapılan bilimsel çalışmalara da değinen Prof. Dr. Terekeci, doğumdan itibaren kadınlarda metabolizmanın daha yavaş çalıştığını ve bu nedenle üşüme eğiliminde olduklarını belirtiyor.
Üşüme sorununa karşı alınabilecek tedbirler hakkında da konuşan Terekeci, "Kişinin üşümesine neden olan herhangi bir tıbbi durum varsa, bu durumun mutlaka tedavi edilmesi gerekiyor" dedi. Ayrıca, sıcak tutacak giysiler giymenin, günlük bir öğün sıcak yemek tüketmenin ve düzenli fiziksel aktivite yapmanın önemine vurgu yaptı.
Kan hastalıkları nedeniyle şiddetli üşüyenler için ise Kan Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Hakan İsmail Sarı, beş önemli öneri sunuyor: Yeterli giyinme, demir, B12 vitamini ve folat içeren besinleri artırarak dengeli beslenme, kan dolaşımını artırmak için hafif egzersizler, evde sıcaklık sağlayacak önlemler alma, ve en önemlisi, aneminin veya diğer kan hastalıklarının tanısı ve tedavisi için düzenli tıbbi kontroller. Bu öneriler, üşüme sorununa karşı kapsamlı bir yaklaşım sunarak bireylerin sağlıklarını korumalarına yardımcı olabilir.
