Filistin, Güney Afrika'nın İsrail'e Karşı Açtığı Soykırım Davasına Müdahil Olmak İstiyor
Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Filistin'in Güney Afrika Cumhuriyeti'nin İsrail'e karşı açtığı soykırım davasına müdahil olma talebinde bulunduğunu duyurdu. Güney Afrika, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi kapsamında İsrail'e karşı dava açmıştı.
Filistin'in Müdahillik Başvurusu
UAD, Filistin'in soykırım sözleşmesi kapsamındaki uyuşmazlıklar için Divanın yargı yetkisini tanıyan bir bildirimde bulunduğunu belirtti. Filistin, bu bağlamda iki madde üzerinden başvuruda bulundu.
Divan Şartı'nın 62. Maddesi
Filistin, Divan Şartı'nın 62. maddesi uyarınca "verilecek karardan hukuki menfaati etkilenen" devlet olarak müdahil olma talebinde bulundu. Bu maddeye göre, bir devlet, davadaki karardan etkilenebilecek hukuki bir menfaati olduğunu düşünüyorsa mahkemeden müdahil olmasına izin verilmesini talep edebilir. Filistin, bu davanın kendisini özellikle ilgilendirdiğini belirterek bu madde kapsamında başvuruda bulundu.
Divan Şartı'nın 63. Maddesi
İkinci olarak, Filistin, uyuşmazlık konusu sözleşmenin yorumuna ilişkin beyanda bulunma amacıyla müdahil olma hakkı veren Divan Statüsü'nün 63. maddesi uyarınca müdahillik bildirimi yaptı. Bu madde kapsamında yapılan müdahillikler, uyuşmazlık konusu olan sözleşmenin nasıl yorumlanması gerektiğine ilişkin genel beyanda bulunma imkanı sunar.
Daha Önceki Müdahillik Başvuruları
Daha önce Nikaragua, Divan Şartı'nın 62. maddesi kapsamında müdahillik başvurusunda bulunmuş, Kolombiya, Libya ve Meksika ise 63. madde uyarınca müdahillik bildirimi yapmıştı. UAD, 62. madde kapsamındaki müdahilliklerde, müdahil devletlere uyuşmazlığın esasına ilişkin somut olayla ilgili yorum ve beyanlarda bulunma, duruşmalara katılma, yazılı ve sözlü beyan ve taleplerde bulunma hakları veriyor. 63. madde kapsamındaki müdahillik bildirimi ise devletler için bir hak olarak görülüyor ve Divan, dava taraflarının beyanını aldıktan sonra bu bildirimi kabul veya reddediyor.
Güney Afrika'nın İsrail'e Karşı Açtığı Dava
Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık 2023'te İsrail'in BM Soykırım Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle UAD'de dava açmıştı. Bu dava kapsamında Gazze'deki durumun aciliyet teşkil etmesi sebebiyle ihtiyati tedbir talep edilmişti. Divan, 26 Ocak'ta İsrail'in soykırım fiillerini önlemek ve Gazze'ye insani yardımların sağlanması için gerekli önlemleri almasına hükmetmişti.
Güney Afrika, 6 Mart'ta Gazze'de baş gösteren kıtlık nedeniyle ek tedbir talebinde bulunmuş ve Divan, 28 Mart'ta İsrail'in insani yardımların Filistinlilere ulaşmasını sağlaması için ek tedbirlere karar vermişti. Son olarak, Güney Afrika, 10 Mayıs'ta Gazze'deki durumun kötüleşmesi üzerine üçüncü kez ek tedbir başvurusunda bulunmuş ve Divan, 24 Mayıs'ta İsrail'in Refah'a yönelik saldırılarını durdurmasına ve insani yardımları engellememesine hükmetmişti.
Filistin'in Müdahil Olma Talebi
Filistin'in bu davaya müdahil olma talebi, davanın seyrini ve uluslararası kamuoyunda nasıl yankı bulacağını merakla bekleniyor. UAD'nin bu başvuruyu nasıl değerlendireceği ve Filistin'in müdahil olarak kabul edilip edilmeyeceği, davanın sonucunu etkileyebilecek önemli faktörler arasında yer alıyor.
