Sosyal Güvenlik Kurumu, sahte sigorta ve iş yeri düzenlemelerine karşı mücadelesini kesintisiz olarak devam ettiriyor ve bu doğrultuda "Sahte Sigortalılık ve İş Yeri İzleme Platformu"nu hayata geçirdi. Hürriyet gazetesi yazarı Noyan Doğan, bu konudaki en yeni gelişmeleri ve merak edilen detayları köşesinde ele aldı.
Bu köşenin düzenli takipçileri farkındadır; zaman zaman sahte sigortalılık meselesine ve bu durumun bireyler üzerindeki etkilerine dikkat çekiyorum. Sahte sigorta neden bu kadar mühim bir konu? Zira bu durum, insanların emeklilik haklarını tehlikeye atıyor ve sosyal güvenlik sistemine ciddi zararlar veriyor. Ve ne yazık ki, bu tür vakaların sayısı ve kullanılan yöntemler hiç de küçümsenmeyecek kadar çok.
Bazıları, gerçekte çalışmadıkları bir iş yerinde sigortalı gibi gözükmek için düzen kurarken, diğerleri ise hamilelik sürecinde sağlık hizmetlerine erişim sağlamak ve doğum izni sırasında geçici iş göremezlik yardımından yararlanmak amacıyla kendilerini haksız yere çalışan olarak gösteriyorlar.
Sağlık hizmetlerine erişebilmek adına kendilerini sigortalı olarak gösteren bireyler bulunmakta, Bağ-Kur kaydı olanlar dahi başka iş yerlerinde SSK’lıymış gibi işlemler yapabiliyorlar… Vefat eden ebeveynlerinin maaşını almak için boşanıp bir arada yaşamayı sürdürenler, protez masraflarını devletten karşılamak için sahte sigorta kaydı oluşturanlar da mevcut…
Elbette, bu denli yaygın sahtekarlıkların yaşandığı bir ortamda, bu tür faaliyetleri organize etmek amacıyla kurulan sahte veya paravan şirketlerin sayısı da azımsanmayacak düzeyde. Bu şirketler tarafından dolandırılan, paralarını kaybeden ve emeklilik hakları zarar gören yüz binlerce insan da bulunuyor.
SGK, sahteciliği önlemek amacıyla yeni bir izleme sistemi geliştirdi. Geçtiğimiz beş yıl boyunca, SGK tarafından keşfedilen sahte sigortalıların sayısı 500 bini aştı. 2023’te yaklaşık 89 bin sahte sigortalı ve 1.533 sahte iş yeri belirlendi. Yıllık ortalama, 80 ile 100 bin arasında sahte sigortalı saptanıyor. İşte bu veriler ışığında, SGK’nın bu sorunu çözmek için attığı adımlar...
SGK SAHTECİLİĞE KARŞI HAREKETE GEÇTİ
Son yıllarda artan sahte sigortalılık vakalarına karşı SGK, etkin bir takip sistemi oluşturdu. Beş yıllık süreçte, yarım milyonu aşkın sahte sigorta kaydı tespit edildi.
Özellikle 2023 yılında, 89 bin civarında sahte sigortalı ve 1.533 sahte iş yeri kaydı ile mücadele edildi. Her yıl ortalama 80 ile 100 bin sahte sigortalı vakasıyla karşılaşan SGK, bu soruna yönelik çözüm olarak yeni bir platform kurdu. Bu platform, sahtecilik faaliyetlerini daha etkin bir şekilde izlemeyi ve önlemeyi amaçlıyor.
SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDA YENİ BİR ÖNLEME STRATEJİSİ DEVREDE
Yalnızca belirlenen vakaları düşünmek bile endişe verici; ancak, henüz gün yüzüne çıkmamış sahte sigortalılar ve gölge şirketlerin varlığı düşünüldüğünde, durumun gerçek ölçeği çok daha büyük olabilir.
İşte bu nedenle, sosyal güvenlik sistemini bu tür kötüye kullanımlardan korumak için ‘Sahte Sigortalılık ve Sahte İşyeri Takip Platformu’ adında yeni bir mekanizma hayata geçirildi.
SAHTE İŞYERİ VE SİGORTALILIK TESPİTİNDE YENİ BİR DÖNEM
Bu yeni platformun amacı, varlıkları sadece kağıt üzerinde olan ve ticari faaliyet göstermeyen, sahte sigortalı kayıtları oluşturmak için kurulmuş hayali işyerlerini ayırt etmek. ‘Sahte işyeri’ tanımı, ticari bir faaliyeti olmaksızın, yalnızca sahte sigorta bildirimleri yapmak için kayıt edilen ve çoğunlukla mevcut olmayan adresler üzerinden işlem gören işletmeler için kullanılır.
Bu platform, hem bu tür işyerlerini hem de ister istemez bu işyerleri altında sigortalı gösterilen bireyleri belirleyerek, sahteciliğe karşı mücadelede önemli bir adım atmayı hedefliyor.
SAHTECİLİKLE MÜCADELEDE CEZAİ YAPTIRIMLAR
Sahte sigortalılık veya işyeri tescili tespit edildiğinde uygulanacak prosedürler şunlardır: Haksız yere elde edilen teşvikler ve destekler, üzerine gecikme faizi ve cezaları eklenerek iade edilmek zorunda kalacak. Ayrıca, sahte sigortalılar adına bağlanan aylıklar, geçici iş göremezlik ve emzirme ödenekleri, protez masrafları da yine gecikme faizi ve cezaları ile geri talep edilecek.
Eğer sahte tescilli bir işyerinin alt işvereni bulunuyorsa, bu alt işveren de sahte olarak kaydedilecek ve yasal süreç başlatılacaktır.
SAHTE EMEKLİLİK VAKALARINA SIKI YAPTIRIMLAR
Sahte sigortalılık yoluyla emeklilik hakkı kazananlar için ciddi sonuçlar söz konusu olacak. Yanlış yollarla elde edilen emekli maaşları, faizler ve cezalar dahil olmak üzere geri ödenmek zorunda.
Ayrıca, bu kişiler ve onların sorumluluğundaki aile bireylerinin sağlık masrafları da geri alınacak. Bu tür yasa dışı eylemleri gerçekleştirenler hakkında adli makamlara suç duyurusunda bulunulacak ve dolandırıcılık suçu kapsamında yargı önüne çıkarılacaklar. Kısacası, bu suçların cezası hem maddi hem de hapis cezası şeklinde olacaktır.
ARKADAŞLAR VE YAKINLAR BİLDİRİYOR
Bir de ‘denetim altındaki işletme’ kavramı bulunuyor. Peki, denetim altındaki işletme nedir? Sosyal Güvenlik Kurumu’nun belirlediği ölçütlere göre yüksek sahtekarlık riski taşıyan işletmeler bu şekilde adlandırılıyor.
Denetim altındaki işletme olarak sınıflandırılanlar, sosyal güvenlik işlemlerini gerçekleştiremiyor ve gerçek olup olmadıklarının belirlenmesi amacıyla detaylı bir incelemeye alınıyorlar.
YENİ OLUŞTURULAN TAKİP SİSTEMİ İLE SAHTECİLİĞE KARŞI DAHA ETKİN MÜCADELE
Yeni hayata geçirilen Sahte Sigortalılık ve Sahte İşyeri İzleme Sistemi’nin, ilgili konuların daha detaylı izleneceğini ve daha katı bir denetim sürecinin olacağını ortaya koyuyor. Bu bilgiler ışığında, şüphesiz bazıları ‘Ama bu kadar çok işyerini nasıl bulup inceleyecekler?’ diye düşünebilir.
YAKIN ÇEVRE İHBARLARI İLE SAHTECİLİK TESPİTİ
Sosyal güvenlik müfettişleri, bu konularda derinlemesine analizler yaparak sahteciliği belirliyorlar. Ancak daha dikkat çekici olan, genellikle bu tür durumların ihbarlarla ortaya çıktığı yönünde bilgiler edindim.
Sahte sigortalılar ve işyerleri, ihbar yoluyla yetkililere bildiriliyor. Edindiğim bilgilere göre, ihbarcılar çoğunlukla kişinin eşi, dostu veya akrabası olabiliyor. Dolayısıyla, eğer sahte bir sigortalılığınız varsa, yakın çevrenize karşı dikkatli olmanızda fayda var.
